2024 yılı Eylül ayında merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre %63.4 oranında artarak 932 milyar 68 milyon TL, %88.5 oranında artan bütçe gelirleri 831 milyar 603 milyon TL oldu. Merkezi yönetim bütçesi 2023 yılı Eylül ayında 129 milyar 218 milyon TL açık vermiş iken 2024 yılı Eylül ayında açık 100 milyar 464 milyon TL oldu.

Tasarruf lafları edile dursun, eylül ayında 932 milyar 68 milyon TL gider yapıldı. Merkezi yönetim bütçe giderleri, Ocak-Eylül 2023 döneminde 3 trilyon 952 milyar 585 milyon TL iken bu yılın aynı döneminde %81.1 artışla 7 trilyon 158 milyar 637 milyon TL’ye yükseldi. Böylelikle 2024 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon TL ödeneğin %64.6’sı kullanılmış oldu.

Ekonomik sınıflandırma bazında bütçe gerçekleşmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Bu giderlerin dağılımına baktığımızda; Ocak-Eylül 2024 döneminde yapılan her 100 TL’lik gider aşağıdaki harcama kalemlerine, belirtilen yüzdeler ile dağıtılmıştır.

- Cari Transferler %38.3

- Personel Giderleri %28.0

- Faiz Giderleri %12.7

- SGK Devlet Primi Giderleri %3.4

- Mal ve Hizmet Alım Giderleri %6.3

-  Borç Verme %3.0

- Sermaye Giderleri %7.4

- Sermaye Transferleri %0.7

Eylül ayında personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre %82.5 artarak 245 milyar 204 milyon TL oldu. Personel giderleri, Ocak-Eylül 2024 döneminde ise %108.8 artışla 2 trilyon 6 milyar 736 milyon TL olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon TL ödeneğin %78.6’sı kullanıldı. Önümüzdeki yıl memur maaşlarının dondurulması konusunun gündeme gelmesi kuvvetle muhtemel.

Cari transferler eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre %56.9 artarak 332 milyar 578 milyon lira oldu. Cari transferler Ocak-Eylül 2024 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %68.7 artarak 2 trilyon 740 milyar 330 milyon TL oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon TL ödeneğin %64.2’si harcandı. Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yapılan Transferler kalemi içerisinde yer alan “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşüm Giderleri” mart-mayıs döneminde toplam 76.6 milyar TL iken, eylül ayında 168 milyon TL oldu. KİT görevlendirme kaleminden eylül ayında Elektrik Üretim A.Ş.’ye yapılan transferler 25.9 milyar TL olarak gerçekleşmiş, 2024 boyunca 164.8 milyar TL transfer yapılmıştır.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla %80 artarak 246 milyar 567 milyon TL’ye yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon TL ödeneğin %78.9’u harcandı.

Türkiye’nin artan bütçe açıkları nedeniyle faiz yükü ciddi boyutlara ulaşmıştır. 2022 yılı itibarıyla merkezi yönetim borç stoku iki yıl içinde %127 oranında artmış ve faiz harcamaları hızla yükselmiştir. 2016 yılında vergi gelirlerinin %10.95’i faize giderken, 2024 yılında bu oran %16.93’e çıkmıştır.

Faiz giderleri, eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre %110.1 artışla 148 milyar 678 milyon TL’ye ve Ocak-Eylül 2024 döneminde ise geçen yılın aynı dönemine göre %93.8 artarak 912 milyar 686 milyon TL’ye ulaşmıştır. Her 5 TL verginin 1 TL’si borç faizine gitmektedir. (Sözcü)