a) Ölüm Türkiye'de gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin yabancı bir ülkede bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde;

b) Ölüm yabancı bir memlekette gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu ülkede oldukları takdirde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu yerin dışında başka bir yabancı ülkede oldukları takdirde de ölüm tarihini izleyen sekiz ay içinde;

c) Gaiplik halinde, gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi izleyen bir ay içinde;

d) Bağış ve diğer suretle gerçekleşen intikallerde malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen bir ay içinde beyannamenin verilmesi gerekmektedir.

Veraset ve İntikal Vergisi  Kanunu’nun 20. maddesine göre, bu vergide mükellefiyet;  beyanname verildiği takdirde, beyannamede gösterilen mallar için beyanname tarihinde, verilen beyannamede gösterilmeyen mallar ile beyanname verilmeyen hallerde intikal eden malların idarece tespit  olunduğu tarihte, terekenin tahriri, defter tutma veya resmi tasfiye hallerinde mahkemece bu muamelelerin ikmal edildiği tarihte başlamaktadır. Bu tarihler aynı zamanda zamanaşımı süresinin belirlenmesi açısında da önem taşımaktadır.  

Bu yazımda beyanın süresinde yapılmaması veya eksik yapılarak sonradan tamamlanmasının (ek beyanda bulunulmasının) sonuçları üzerinde durmak istiyorum. Bu noktada değerlendirilmesi gereken iki önemli madde karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan birincisi Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 342’nci maddesi, diğeri ise 352’nci maddesidir.  

Bu düzenlemelere göre "Veraset ve intikal vergisine ilişkin mükellefiyetlerde tahakkuk muamelesi yapılmak için beyanname verme süresinin sonundan başlayarak 15 gün beklenir. (Bekleme Süresi) Beyanname bu süre içinde verilirse vergi ziyaı olmamış sayılır. Ayrıca, mükellefe tebliğ edilmek şartı ile yeniden 15 günlük mühlet verilir. (Uyarı Süresi)” Görüldüğü gibi İdarenin süresinde beyanda bulunulmaması dolayısıyla re’sen tarhiyat yapabilmesi için önce 15 gün beklemesi, yine beyanda bulunulmaması halinde bu defa mükellefleri yazılı olarak uyarması ve son bir 15 günlük süre vermesi gerekmektedir. Beyanname bu süreler içerisinde verildiği takdirde vergi ziyaı olmamış kabul edilerek vergi ziyaı cezası uygulanmayacaktır. 

Bu iki ek süre içerisinde verilen beyannamelerde tahakkuk eden vergi üzerinden gecikme faizi de alınamaz. Çünkü VUK md. 112’ye göre gecikme faizi sadece ikmalen, re’sen veya idarece tarhiyat yapılması halinde doğar.  

Beyannamenin ilk 15 günlük “Bekleme Süresi” içerisinde verilmesi II. derece usulsüzlük cezasını (2025 yılı için 5.000 TL), “Uyarı Süresi” içerisinde verilmesi halinde ise I. derece usulsüzlük cezasını (2025 yılı için 7.000 TL) gerektiren bir fiil olarak karşımıza çıkmaktadır. Beyannamenin Bekleme süresi geçtikten, ancak henüz mirasçılara uyarı yapılmadan verildiği takdirde, mali idare yerinde olarak,  II. Derece Usulsüzlük Cezası uygulamaktadır. Bu cezalar her bir mirasçı için ayrı ayrı uygulanmaktadır.  

Beyannamenin, idarece tebligat yapılarak verilen ikinci 15 günlük  ek süre de geçtikten sonra verilmesi veya hiç verilmemesi halinde ise, artık re’sen tarhiyat sebebi doğduğundan tarhiyat vergi ziyaı cezalı olarak yapılacaktır. Bu noktada ise usulsüzlük cezasının kesilip kesilmeyeceği, “hem vergi ziayı cezasını hem de usulsüzlük cezasını gerektiren fiillere, bu cezalardan sadece en yüksek olanı kesilir” hükmünü taşıyan VUK md. 336 düzenlemesine göre belirlenir. 

Verilen beyanda eksiklik bulunması, verginin konusuna giren bir kısım malların beyan dışı kalması ve sonradan ek beyana konu edilmesinin sonuçları ise gelecek yazımızda.(Ekonomim)