Vergi mükelleflerinin çok sayıda problemi söz konu­su. Bunların başında; şirketle­rin kâr payı dağıtım stopajının yüksekliği, kamudan olan ala­caklarını tahsil edemedikleri halde vergisini ödedikleri, enf­lasyon düzeltmesi uygulama­sında yaşanan karmaşa gibi so­runlar mali tabloların bozulma­sına ve finansal sıkıntılara yol açıyor.

Türkiye’de şirketlerin ödediği kazanç vergisi (kurumlar vergi­si) birçok ülkeye göre daha dü­şük (%25) olarak uygulanması­na rağmen, gerçek kişilerde ol­duğu gibi kurumlar üzerinden alınan başka birçok dolaylı ver­ginin yaratığı vergi yükü şirket­ler için yıllardır tartışılmakta. Özellikle, son yıllarda ülkede yaşanan ekonomik sorunlar ne­deniyle reel sektörde çok sayı­da firmanın kapanmasına, kon­kordatoya başvurmasına veya iflas etmelerine yol açtı.

Başta şirketler olmak üze­re reel sektörün gündeminden düşmeyen ve yıllardır tartışılan iki önemli soruna, uygulamada enflasyon düzeltmesinde yaşa­nan sorunlar da eklenmiş oldu.

Uzun zamandır yüz­de 10 olarak uygulanan kâr payı ödemeleri stopa­jı, 22/12/2024 tarihli 9286 sayı­lı Cumhurbaşkanı Kararının Eki kararı ile yapılan düzenleme ile yüzde 15’e çıkarılmıştır.

Tam mü­kellef kurumlar tarafından, tam mükellef gerçek kişilere, dar mü­kellef gerçek kişilere, dar mükel­lef kurumlara, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan kar payları gelir/kurum­lar vergisi tevkifatına tabi tutul­maktadır.

Gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisin­den müstesna olup kalan tutarın ilgili yıla ilişkin gelir vergisi tari­fesinin ikinci dilimini (2024 yı­lı için 230.000 lira, 2025 yılı için 280 bin lira) aşması halinde yıllık gelir vergisi beyanı ile beyan edil­mesi gerekmektedir. Gelir vergisi beyannamesinde hesaplanan ver­giden tevkif suretiyle ödenen ver­ginin tamamı mahsup edilmek­tedir.

Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar ile gelir ve kurumlar ver­gisi mükellefi olmayanlar ve gelir vergisinden muaf olanlarda tevki­fat nihai vergi olmaktadır. Kararın yayım tarihi olan 22/12/2024 tari­hinden itibaren dağıtılan kâr pay­ları üzerinden yüzde 15 oranında tevkifat yapılacaktır.

Örneğin; 2024 yılında 1 milyon lira olan net kazancı olan bir şir­ket, yüzde 25 üzerinden 250 bin lira kurumlar vergisi ödedikten sonra kalan 750 bin liranın ortak­lara dağıtılması halinde ilgili şir­ket tarafından yüzde 15 oranında 112.500 lira stopaj ödenecek.

Son­rasında kalan kalan 637.500 lira ortağa dağıtılmakta. Ortak, eline geçen net kâr payı olan 637.500 li­ra için ayrıca 2025 yılı Mart ayın­da gelir vergisi beyannamesi vere­cek. Kâr payı beyan edecek ortağın gelir vergisi beyanı sonucu çıka­cak vergisi hariç şirket tarafından 362.500 lira vergi ödenmiş olacak. Sonuçta, bu işlemin vergi maliyeti yüzde 40’ı bu­labilmektedir.

Bu uygulama yüzünden, ço­ğu aile şirketlerinde kar da­ğıtımı yerine ortakların çek­tiği paralar cari hesaplarına alacak yazılmaktadır. Bu du­rumda, şirket bilançoları bo­zulmakta, olası vergi incele­melerinde ise ciddi cezalarla kar­şılaşılmaktadır. Veya başka hiçbir geliri olamayan bazı şirket ortak­larının, şirketten alacakları kar payının vergi yükünden kaçmak suretiyle kar payı almak yerine başka yöntemlerle şirketlerden para çekmeleri sonucu mali tablo­lar bozulmakta ve başka sorunlara yol açmaktadır.

Bilindiği gibi, birçok şirket ka­muya iş yapmakta, yaptıkları işle­ri karşılığı hak edişleri için fatu­ra kesmekte ancak alacaklarını aylarca alamamaktadırlar. Oysa alacaklarını alamadıkları halde düzenlemiş oldukları faturaları­nı gelir hesaplarına kaydetmeleri sonucu kurumlar vergisi ve katma değer vergilerini zamanında öde­mek zorundalar.

Öte yandan, ka­muya iş yapan şirketlerin yeni iş alabilmeleri için “vergi borcu yok­tur” yazısını almaları zorunludur. Bu durumda, finansman sıkıntı­sı çeken şirketler yüksek faizlerle yabancı kaynak bulmak suretiyle vergilerini ödeyerek faaliyetlerini devam ettirmeye çalışmaktadırlar.

Bilindiği gibi, enflasyon düzelt­mesi uygulaması 31/12/2023 ta­rihinde uygulanarak düzeltilmiş değerler 2024 kayıtlarına taşın­dı. Daha sonra, 2023 yılı satışla­rı 50 milyon liranın altında kalan şirketler için yıl içerisinde (ge­çici vergi dönemlerinde) enflas­yon düzeltmesi yapmamaları ka­rarı alındı. Bunun dışında kalan şirketler ise uygulamada birçok soruna rağmen enflasyon düzelt­mesine devam etti.

2024 yılı bitti, 2025 yılından bir hafta da geride kaldı, buna rağmen 2024 yılı içe­risinde düzeltmeden muaf tutulan şirketlerin 31/12/2024 itibariyle düzeltme yapıp yapmayacakları veya muafiyetlerinin devam edip etmeyecekleriyle ilgili beklenti veya kaygı devam ediyor. Maliye Bakanlığı’nın bu konuda bir an ön­ce beklenti ve kaygıları giderecek bir açıklama yapması gerekiyor. Bize göre; yıl içerisinde düzeltme­den muaf tutulan şirketler diğer şirketler gibi enflasyon düzeltme­sine devam edecekler.

Uygulamada, mükelleflerin sek­törlere veya mükellefiyet türüne göre çeşitli vergisel problemleri olabiliyor. Hiç değilse, yukarıda ko­nu ettiğimiz ve mükelleflerce öne çıkan hususlara ilişkin bir çözüm veya kolaylık bekleniyor. Konu et­miş bulunduğum sorunlarla ilgili önerilerim ise;

1- Şirketlerde kar dağıtım uygu­lamaların doğru ve sağlıklı ya­pılabilmesi, mali tabloların bozul­maması, fiktif ve muvazaalı işlem­ler yapılmaması için kar dağıtım stopajı kaldırılmalı veya yüzde 5 olarak uygulanmalı.

2- Yaşanan ekonomik sorunlar da dikkate alınarak, kamudan ala­cağı olan şirketlerin vergi ve SGK borçlarının kamu alacağından mahsubu sağlanmalı veya vergi er­teleme imkânı tanınmalı.

3- Enflasyon düzeltmesi uygula­masında yaşanan sorunlar ve hatalı işlemler nedeniyle 2025/Ni­san ayına kadar cezasız düzeltme beyanlarının verilmesi sağlanmalı. 2023 yılı satışları 50 milyon liranın altında olup da 2024 yılında enflas­yon düzeltmesinden muaf tutulan şirketlere ilişkin, 31/12/2024 iti­bariyle enflasyon düzeltmesi yapıp yapmayacakları konusunda Ba­kanlıkça bir açıklama yapılmalı. (Dünya)