Vergi kamuoyu ve iş dünyasının ana gündem maddesi olan enflasyon düzeltmesi, en son 2004 hesap dönemi bilançolarına uygulandı. Tam 20 yıl sonra yine yeniden yapılacak olan bu düzeltme işlemi, başta meslek mensupları olmak üzere şirketleri de tedirgin etmeye devam ediyor. Çünkü, yapılacak işlem oldukça karışık ve bir o kadar da meşakkatli. Keşke daha basit olabilseydi!

Genel olarak enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulması olarak tanımlanıyor. Düzeltme ile, mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesi amaçlanıyor.

2023 hesap dönemi bilançoları, herhangi bir şarta bağlı olmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak, düzeltmeden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecek. Yani, 2023 hesap dönemi enflasyon düzeltmesi vergisiz yapılacak (VUK. Mad. Geçici 33). 

2023 hesap dönemi enflasyon düzeltmesi zorunlu olup, mükelleflerin seçimlik hakkı bulunmuyor.

Enflasyon düzeltmesi 2024 ve izleyen yıllarda vergisel sonuç yaratacak! 2023 yılında yapılacak düzeltmenin aksine bu yılların gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını etkileyecek. Diğer bir ifadeyle, 2024, 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde yapılacak enflasyon düzeltmeleri nedeniyle ağırlıklı olarak vergi ödenecek! (VUK. Mad. Mük. 298/A)

1) Özkaynağı güçlü, parasal olmayan aktif varlığı daha düşük kalan işletmelerde gider yönlü - zarar artırıcı,

2) Parasal olmayan aktif varlıkları güçlü, finansmanını borçlanma ile yapan, özkaynağı düşük işletmelerde (borçlu ve öz sermayesi zayıf) ise, gelir yönlü - kar artırıcı

bir etkiye neden oluyor. Yani, öz kaynağını ağırlıklı olarak; parasal kıymetlerde tutan mükelleflerde ilave gider yazma (kar azaltıcı/zarar artırıcı), parasal olmayan kıymetlerde tutan mükelleflerde ise ilave gelir yazma (kar artırıcı/zarar azaltıcı) durumu ortaya çıkıyor.

2024 hesap dönemi ilk geçici vergi döneminden itibaren, düzeltme farkları vergi hesabında dikkate alınacağından, enflasyon düzeltmesi; özkaynağı güçlü, parasal olmayan aktif varlığı daha düşük olan işletmelerde zarar artırıcı sonuç doğuracak, vergi matrahları fark kadar azalacak. Buna karşılık parasal olmayan aktif varlıkları güçlü, finansmanını borçlanma ile yapan, özkaynağı düşük işletmelerde ise, enflasyon düzeltmesi kar artırıcı sonuç doğuracak, vergi matrahlarını artıracak ve ilave vergi hesaplamaları gerekecek.

Türkiye Bilançosuna göre, bankacılık ve finans sektörü dışındaki şirketler yani reel sektör, genel olarak borçlu ve öz kaynak yönünden zayıf bir durumda. Yani, 2024, 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde enflasyon düzeltmesi, borçlu ve öz sermayesi zayıf finans dışı reel sektör şirketlerinde gelir (kar) yönlü bir etki yaratacak. Yani, reel sektör ilave vergi ödeyecek.

Bundan en fazla etkilenecek sektörler ise, gayrimenkul ve satış hızı düşük malları üreten, alıp satan yani stoka çalışanlar!

İş dünyasının enflasyon düzeltmesinden beklentisi; mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması ve vergileme üzerindeki enflasyon kaynaklı olumsuzlukların giderilmesi, fiktif karlar üzerinden vergi ödenmemesi şeklinde ifade edilebilir.

Ancak, bu beklentiden öteye gidemedi, iş dünyası enflasyon düzeltmesinin vergi etkisi ile tanıştı. 2023 hesap dönemi hariç 2024, 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde enflasyon düzeltmesi nedeniyle vergi ödenecek olması, bir anda iş dünyasının enflasyon düzeltmesine bakış açısını değiştirdi! Hem de tam tersi yönde! Biraz geç oldu ama durum tam olarak böyle!

Evet, Maliye, enflasyon düzeltmesiyle bir taşla 2 kuş vurmuş oldu. Nasıl mı? Maliye, Torba Yasa’daki düzenlemeyle 2024 yılında yapılacak enflasyon düzeltmesinin bankacılık ve finans sektöründe yaratacağı zarar etkisinin kurumlar vergisi matrahını etkilememesini sağlayarak, bu sektörün 2024 hesap döneminde 70 Milyar TL daha az kurumlar vergisi ödemesini engelledi. Diğer taraftan da, reel sektörden, enflasyon düzeltmesi nedeniyle oluşacak kar/gelir nitelikli düzeltme farkları üzerinden vergi alacak!

İş dünyası, 2024, 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde yapılacak enflasyon düzeltmeleri nedeniyle henüz satılmayan stoklar ve diğer kıymetlere ilişkin enflasyon düzeltme farkları üzerinden peşin vergi ödemek istemiyor.

İş dünyası “mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması ve vergileme üzerindeki enflasyon kaynaklı olumsuzlukların giderilmesi, fiktif karlar üzerinden vergi ödenmemesi” beklentisiyle yıllardır enflasyon muhasebesine geçişi savundu, çok istedi, her platformda dile getirdi. Bu isteğine nihayet kavuştu ancak bu defa da enflasyon düzeltmesinin vergi etkisi ile yüz yüze geldi. İş dünyası 2024, 2025 ve 2026 enflasyon düzeltmeleri nedeniyle henüz satılmayan stoklar ve diğer kıymetlere ilişkin enflasyon düzeltme farkları üzerinden peşin vergi ödeyecek.(Ekonomim)

Yani,İŞ DÜNYASI, ENFLASYON DÜZELTMESİNDE tam anlamıyla “DİMYAT’A PİRİNCE GİDERKEN EVDEKİ BULGUR’DAN OLDU!”