Yazı konuma geçmeden önce, izninizle, gazetemizin kuruluş yıldönümünü kutlayacağım. Köklü geçmiş ve kadroya sahip gazetemiz iki yıl önce yeni bir yapı ve isimle yoluna devam kararı almış, adeta yeniden doğmuştur. Bu iki yılda Nasıl Bir Ekonomi (EKONOMİ), ekonomi dünyasının en önemli yayın organı olmanın boyutlarını aşmış, giderek ekonomiyi ve mali mevzuatı, yayınları ve internet programları ile adeta yönlendirir hale gelmiştir. Gazetenizi bugüne getiren, iş dünyasının vaz geçilmezi konumuna ulaştıran yönetici ve çalışanları kadar, gazeteyi sahiplenen okurlarının da payı büyüktür. Bu nedenle ben gazetemizin yönetici ve çalışanları kadar, okurlarının da yıl dönümünü kutluyorum.   

Bu yazımızda,  “bir mükellefin, incelemede bulunan matrah farkı ve salınan vergi üzerinde uzlaşma sağlandıktan sonra aynı maddi olayının aynı hukuki sebeple aynı vergi açısından tekrar inceleme konusu yapılıp yapılamayacağını” irdelemek istiyoruz. Hemen “yapılamaz” diye kestirip atmamak gerekir. Bu konuda birçok yargı kararına rastlayınca, demek ki uygulama da yapılıyormuş deyip, konuyu irdelemeye başladım.  

Önce, biraz tarih olarak eski ama içtihatlara ve uygulamaya yön veren önemli yargı kararlarına bakalım, sonra doktrine göz atarız. 

Nitekim Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu’nun 02.07.1985 tarih, E.1985/5, K.1985/4 sayılı kararında: “Takdir komisyonları tarafından takdir olunan matrah üzerinden tahakkuk ettirilen vergi ve kesilen ceza hakkında uzlaşma sağlanması halinde takdir olunan matrahın azlığından söz edilerek artırılması dileğiyle vergi dairesi tarafından açılan davanın incelenmesine olanak bulunmadığı”na hükmedilmiş ve karar gerekçesinde; “(…) kanunun amacı göz önünde tutulduğunda, takdir komisyonlarınca takdir olunan bir matrah üzerinden tahakkuk ettirilen vergi ve buna ilişkin olarak kesilen ceza üzerinden yapılan uzlaşmanın söz konusu matrahla ilgili anlaşmazlığı tümüyle kesin olarak ortadan kaldıracağı kabul edilmelidir” görüşüne yer verilmiştir. 

Danıştay 3. Dairesi E. 1993/35, K.1994/302 sayı ve 3.2.1994 tarihli kararında “Re’sen tarh sebebine binaen belirlenen matrah üzerinden salınacak vergi ve kesilecek cezada uzlaşma sağlanmasına karşın, aynı dönem için ve aynı sebebe dayanılarak bulunan matrah farkı üzerinden re’sen yapılan tarhiyatta yasal isabet bulunmadığı”na, Danıştay Dördüncü Dairesi E.1996/1119, K.1997/1024 sayı ve 20.03.1997 tarihli kararında “uzlaşmada taraf olan idarenin dönem vergisi üzerinde uzlaşıldıktan sonra aynı dönem hakkında inceleme yaparak matrah belirlemesinin uzlaşma müessesesinin amacına aykırı düşeceği”ne işaret edilmiştir. Yine aynı Dairenin E. 1998/93, K. 1998/2768 sayı ve 22.06.1998 tarihli kararında “İnceleme raporuna dayanılarak yapılan tarhiyat için uzlaşıldıktan sonra aynı dönem için ortaya çıkan bilgilere göre ikinci kez tarhiyat yapılamaz” denilmiş, E. 2001/1515, K. 2002/2316 ve 04.06.2002 tarih sayılı kararda  “Re’sen salınan ve üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar için, vergi oranlarının yanlış uygulandığı sebebiyle yeniden inceleme yapılarak cezalı vergi tarhiyatına gidilemeyeceği”ne hükmedilmiştir. Dairenin E. 2002/3936, K. 2003/611 sayı ve 13.03.2003 tarihli Kararında da “Uzlaşmada taraf olan idare tarafından uzlaşılan dönem hakkında yeniden inceleme yapılarak vergiyi artırıcı yönde yapılan tarhiyat yasaya aykırıdır” hükmüne varılmıştır. 

Danıştay Dokuzuncu Dairesi de kararlarını aynı yönde oluşturmuştur. (Örnek olarak E.1985/770, K.1986/2080 sayı ve 30.05.1986 tarihli karar, E. 1993/2643, K. 1994/2059 sayı ve 26.04.1994 tarihli karar, E. 1993/3025, K. 1994/3048 sayı ve 28.06.1994 tarihli karar, E. 2000/4207, K. 2003/4771 sayı ve 09.10.2003 tarihli karar zikredilebilir)

Nihayet Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 13.06.2003 tarih ve K. 2003/333 sayılı Kararında; “Uzlaşma sonucu taraflar arasında düzenlenen uzlaşma tutanağı her iki taraf için de uzlaşma tutanağında tespit edilen hususlar ile sınırlı olarak bağlayıcı bir sözleşme niteliğinde olduğuna ve dolayısıyla uzlaşmaya konu matrahla ilgili anlaşmazlığı tümüyle ortadan kaldıracağı için idarenin, ancak aynı dönem için uzlaşmaya varılan verginin maddi ve hukuki dayanaklarından farklı bir nedenin ortaya çıkması halinde inceleme yapabileceğine” hükmetmiştir. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu bu görüşünü E.2007/57 K.2007/275 sayı ve 28.9.2007 tarihli Kararında da sürdürmüştür.(Ekonomim)