HUKUKA GÖRE
Mayıs ayına özgü yükümlülükler
Bumin DOĞRUSÖZ
Bu konu, benim için artık geleneksel bir yazı konusu haline geldi. Çünkü Mayıs ayı, muhtasar-prim hizmet beyannamesi, KDV veya geçici vergi beyannamesi verilmesi, berat yüklemesi veya Ba-Bs bildirimi gibi klasik yükümlülüklerin dışında, gerek maddi gerek şekli pek çok mali yükümlülüğün toplandığı ay. Bu nedenle ben de bu yazımda bu aya özgü yükümlülükleri, bir hatırlatma olarak listeleyelim istedik.
1. Emlak vergisi taksit dönemi
Bina, arsa ve arazilerin idarelerce belirlenmiş değerleri üzerinden alınan emlak vergisinin birinci taksitinin bu ay içerisinde ödenmesi gerekiyor. İkinci taksit ise Kasım ayı içerisinde ödenecek. Öte yandan emlak vergisinin %10’u oranında hesaplanacak Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı’nın birinci taksitinin de bu ay içerisinde emlâk vergisi ile birlikte ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca işyerlerine ait çevre temizlik vergilerinin de bu ay içerisinde ödenmesi gerekiyor. Bu yükümlülüklerin ikinci taksiti, Kasım ayı içerisinde ödenecektir. Çevre temizlik vergisi konutlarda su faturalarına dahil edilerek tahsil edildiğinden, konutlar için bu yükümlülük söz konusu değil.
2. Vergi levhasının tasdiki
Gelir vergisi mükelleflerinden ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin, büro sahibi zirai kazanç sahiplerinin, adi şirketlerle kolektif ve adi komandit şirketlerin ve ayrıca sermaye şirketlerinin vergi levhalarını bu ay içerisinde, internet vergi dairesinden elektronik ortamda almaları gerekmektedir. İşyerinde asma yükümlülüğü olmayan bu levhaların saklanılmak ve istenildiğinde ibraz edilmesi gerekmektedir.
3. Yabancı Sermayeli Şirketlerle İrtibat Bürolarının Bildirim Yükümlülükleri
Yabancı sermayeli şirket, şube ve irtibat bürolarının kuruluşu, sermaye artışı ve hisse devirleri başta olmak üzere gerçekleştirdikleri işlemlerde izin ve onay alma zorunluluğu kaldırılmış, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun Uygulama Yönetmeliğine göre, yabancı sermayeli şirketlerle şubelerine irtibat bürolarına, söz konusu yönetmeliğin ekinde yer alan Bilgi Formları’nı, yıllık bazda bir önceki yıla göre doldurarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama (E-TUYS üzerinden) ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne göndermeleri zorunluluğu getirilmiştir. Bu yükümlülüğünde bu ay yerine getirilmesi gerekmektedir.
4. Veraset ve İntikal Vergisi taksiti
Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu ile veraset vergisinin üç yılda ve altı taksitte ödenmesi gerekmektedir. Kanunda bu taksitlerin her yıl mayıs ve kasım aylarında ödenmesi öngörülmüştür. Dolayısıyla bu yıla düşen veraset vergisi tutarının birinci taksitinin de bu ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir.
5. Yatırım indirimi stopajı
2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde yatırım indiriminden yararlanan mükelleflerin, indirim konusu yaptıkları tutarın, Gelir Vergisi Kanununun Ek 1 ila 6 no’lu mülga maddelerine göre yatırım indirimine hak kazandıkları kısmı üzerinden % 19,8 oranında kesinti yaparak muhtasar beyannamelerinde beyan etmeleri gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu’na 4842 sayılı Kanun’la eklenmiş ancak daha sonra mülga olmuş 19. maddesine göre yatırım indiriminden yararlananlar ile 24 Nisan 2003 tarihinden önce yapılan başvurulara istinaden düzenlenen teşvik belgesi kapsamında yatırım yapan mükelleflerden bu tarihten sonraki yatırım harcamalarını anılan yeni hükme göre yatırım indiriminden yararlandırmayı tercih edenlerin yararlandıkları yatırım indirimi tutarı üzerinden, % 19,8 oranında stopaj yapmaları söz konusu değildir.
Yıllık beyannamede yararlanılan yatırım indirimi tutarı üzerinden söz konusu stopajın yapılması, kâr dağıtımı koşuluna bağlı değildir, bu istisna kazanç dağıtılmasa da yapılması gerekmektedir. Bu stopaj tutarının 26 Mayıs akşamına kadar beyan edilmesi ve ödenmesi gerekmektedir.
6. Elektrik üretimi lisans harçları
Harçlar Kanunu’nun 113. maddesi ile getirilen hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretimi lisans yıllık harçları, her yıl kurumlar vergisi beyanname verme süresi içerisinde verilen bildirim üzerine elektrik üretim faaliyetlerinden elde edilen gayri safi iş hasılatı üzerinden (üreticilerin kendi ihtiyaçları için kullandıkları elektriğin bedeli hariç) tahakkuk ettirilir ve bildirimden doğan harcın mükellefe tebliği yapılmaksızın mayıs ayı içerisinde ödenmesi gerekmektedir.
7. Denetim kuruluşları yetkilendirilme harçları
Harçlar Kanunu’nun yine 113. maddesine dayanılarak alınan Denetim Kuruluşları Yetkilendirme Belgesi Harcı’nın kurumlar vergisi beyanname verme süresi içerisinde verilen bildirim üzerine, bağımsız denetim faaliyetlerinden elde edilen gayri safi iş hasılatı esas alınarak binde 5,75 oranında tahakkuk ettirilir. Bildirim ile ortaya çıkan bu harç ayrıca tebliğ edilmez ve mayıs ayı içinde ödenmek durumundadır.
8. Yapılandırma Kanunu başvuruları
7440 sayılı Kanun’la getirilen mali kolaylıklardan yararlanmak yükümlülük olarak nitelendirilemeyecek olmakla birlikte, bu kolaylıklardan yararlanmak isteyenlerin de ilgili idareye mayıs içerisinde başvurmaları gerekmektedir.
7440 sayılı Kanun’la sağlanan avantaları kısaca kesinleşmiş ve ihtilaflı vergi borçlarının yapılandırılması, matrah ve vergi artırımı, envanter ve stok kayıtları ile kasa mevcutları ile gerçek durumun farklılığının giderilmesi, meslek teşekküllerine olan aidat borçlarının yapılandırılması şeklinde sayabilirim.
9. İhtirazi kayda dayalı davaların açılması
Bildiğimiz kadarıyla, Nisan ayında verilen kurumlar vergisi beyannamelerinin bir kısmı ihtirazi kayıtlı olarak verilmiştir. Verilen ihtirazi kayıtlar arasında ek vergi, finansman gider kısıtlaması ve gayrimenkul satış kazancı istisnası konuları, öne çıkmaktadır. Konulan ihtirazi kayıtlara ilişkin davaların, tahakkuk tarihinden itibaren 30 gün içerisinde açılması gerekmektedir. Aksi halde ihtirazi kayıt her hangi bir hüküm ifade etmeyecektir. Bu konu da bir yükümlülük olmamakla birlikte, hatırlatayım istedim. (Ekonomim)