SERBEST KÜRSÜ
Kuyumcular alarmda: Nereden çıktı bu 185 bin TL?
Murat BİRİNCİ
E. Vergi Müfettişi
Son birkaç gündür gazete ve haber sitelerinde aşağıdakine benzer başlıklarla çeşitli haberler yayınlanıyor:
-“altın alımında yeni dönem başladı! Kimlik gösterilecek!”
-“Kuyumcularda 185 bin TL üzeri alışverişte kimlik zorunluluğu başladı”
-“Altın alımında yeni dönem: 1 Ocak'tan itibaren zorunlu olacak”
Haber içeriklerinde çoğunlukla, 2025 yılı başından itibaren altın alımlarında tek seferde veya bağlantılı işlemlerde tutarın 185 bin TL’yi geçmesi durumunda kimlik ibrazının zorunlu kılındığı, uymayanlara ciddi yaptırımlar uygulanacağı vurgulanıyor.
Bu işin aslı, astarı nedir birlikte bakalım…
Düzenleme yeni mi, ne ile ilgili?
Bundan yaklaşık 30 yıl önce, suç gelirlerinin aklanması alanındaki gelişmeler ile aklama suçunun önlenmesi ve ortaya çıkarılmasına yönelik yöntemler konusunda araştırmalar ve sektörel çalışmalar yapmak, önlemler geliştirmek, veri toplamak, araştırma ve incelemeler yapmak üzere Maliye Bakanlığı merkez birimi olarak Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığı kuruldu. 2006 yılında kabul edilen 5549 sayılı Kanun ile yukarıdaki faaliyetleri terörün finansmanının önlenmesi kapsamında da yapmak, MASAK’ın görevleri arasına eklendi.
Aynı kanun ile uzunca bir listeyi kapsayan “yükümlü” tanımı yapıldı. Değerli taş ve maden ile mücevher ticareti ile uğraşanlar da bu listede yer aldı.
Yükümlülerin ‘yükümlülükleri’ ise, “1-Müşterinin tanınması”, “2- Şüpheli işlem bildirimi”, “3- Devamlı bilgi verme” ve diğerleri şeklinde sıralandı.
Böylelikle, suçtan elde edilen gelir ve terörizmin finansmanına ilişkin finansal sisteme yansıması muhtemel olan izlerin sürülmesi, yükümlüler nezdinde yapılan işlemlerin anbean MASAK’a iletilmesi ile kara para aklama ve terörizmin finansmanına karşı etkili bir mücadele amaçlandı.
Son dönemlerde haberlere konu olan mesele, yükümlülüklerden müşterinin tanınmasına ilişkindir. Yükümlüler, müşterinin tanınmasına ilişkin esaslar kapsamında; kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek ve gerekli diğer tedbirleri almak zorundadır.
Tabii ki tüm işlemler için bu zorunluluğun gereklerini yapmak mümkün değil. Uygulanabilirlik açısından yönetmelikle belli bir tutar ve üstündeki işlemler için kimlik tespiti yapılması öngörülmüş. Yönetmeliğin [1] 5 inci maddesinde yükümlülerin, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı yüzseksenbeşbin TL (kripto varlık hizmet sağlayıcılar için onbeşbin TL) veya üzerinde olduğunda müşteri veya adına hareket edenin kimliğini tespit etmek zorunda. Yükümlülüğe uymayanlara idari para cezası var.
185 bin TL’lik sınır 2023 yılı başından beri geçerli. Son 2 yılda herhangi bir değişiklik olmamış. Ancak, “(kripto varlık hizmet sağlayıcılar için onbeşbin TL)” ibaresi 25.12.2024 tarihinde eklenmiş.
Kuyumcuların yükümlülük statülerine ilişkin son yıllarda yapılan herhangi bir değişiklik de yok. Yani düzenleme yeni değil!
Velhasıl, çok uzun zamandan beri kuyumcular yükümlü statüsünde ve mevzuat ile belirlenen işlemler için müşterinin tanınmasına ilişkin esaslar kapsamında kimlik tespiti yapma zorunlulukları var!
Düzenleme yeni değilse bu haberler nereden çıktı?
Kimlik tespiti kapsamına giren işlemler için belirlenen tutarlar çeşitli dönemlerde artıp azalsa da kuyumcular için kimlik tespiti zorunluluğu yeni bir uygulama değil. O halde bayram değil, seyran değil, bu haberler nereden çıktı?
2024 yılı içerisinde kuyumculara yönelik Maliye tarafından gerçekleştirilen vergi incelemesi, yoklama ve fiili envanter faaliyetleri sonucunda çokça eksikliğe rastlandı. Sanıyorum sahadan gelen tespitler Maliyeyi “anons etkisi” yapacak bir yöntemle kuyumcuları uyarmaya itti. Basında yer bulan haberlerin gerekçesi bu olsa gerek.
Gelişmeleri birlikte takip edeceğiz…
[1] Suç Gelirlerinin Aklanmasının Ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik. (Ekonomim)