Yeni ekonomi modeli; yatırım, üretim, istihdam ve ihracat olarak tanımlanmıştır. Yapılan yatırımlar sonucu elde edilen ürünler ya yurt içinde tüketilmekte ya da yurtdışına ihracat yapılmaktadır. Döviz ihtiyacının karşılanması için ihracatçılar çeşitli şekillerde teşvik edilmektedir.  Dolayısıyla cari açığı azaltmak için ihracatın artırılması, ihracatçılara kolaylık sağlanması, ihracatçıların katma değer vergisi iadelerinin hızlı bir şekilde yerine getirilmesi gerekmektedir. Özellikle, finansmana erişiminin zor ve finansman maliyetinin yüksek olduğu şu dönemlerde ihracatçıların katma değer vergisi iadelerinin hızlı bir şekilde yerine getirilmesi önem arz etmektedir.

Bu kapsamda, Katma Değer Vergisi Uygulama Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 41 Seri No’lu Tebliğ ile İmalatçı- İhracatçılara ihracat bedelinin %10’u kadar yüklenilen hesabı yapmadan iade imkanı getirilmiştir.

Bu uygulama ihtiyari olup, uygulamadan Tebliğin (II/A-8.3.) bölümünde tanımlanan imalatçılar faydalanabilir. Yani ihraç kayıtlı teslim şartlarını sağlayan imalatçılar yararlanabilir.

Bununla birlikte, imalatçılar bu uygulama kapsamındaki işlemlerini, ilgili dönem KDV beyannamesinin “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığının “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 338 kodlu “İmalatçıların Mal İhracatları [KDVGUT-(II/A-1.1.4.2.)]” satırını kullanmak suretiyle beyan ederler. Bu satırdaki “Yüklenilen KDV” sütununa, ihraç edilen mallara ilişkin yüklenilen KDV hesabı yapılmaksızın, ihracat bedelinin %10’unu aşmamak kaydıyla iadeye konu olan KDV tutarı yazılır.

Düzenleme amacının imalatçı ihracatçıların KDV iade süreç ve sürelerinin kısaltılması olduğu anlaşılsa da uygulama aşamasında çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır.

YMM raporuna dayalı olarak ihracat bedelinin %10’una kadar iade yöntemiyle talep edilen KDV iadesine ilişkin ilgili YMM’ye gelen eksiklik yazısındaki ifadelere aşağıda yer verilmiştir.

“Başkanlığı’mız Gelir Kanunları KDV – ÖTV Grup Müdürlüğü’nün 11/11/2022 tarih ve 699955 sayılı “KDV Genel Uygulama Tebliği (II/A.1.1.4.2) bölümü kapsamındaki YMM raporlarında karşıt inceleme” hakkında duyurusunda “… mükellefin KDV Genel Uygulama Tebliğinin (II/A-1.1.4.2.) bölüm kapsamındaki iade talebine ilişkin ihracatın beyan edildiği dönem indirilecek KDV listesindeki alımlara ilişkin olarak karşıt inceleme yapıldığından ihracatın beyan edildiği dönemden önceki son yirmi dört döneme (bu dönemlerin herhangi birisinde ödenecek KDV beyan edilmesi durumunda, ödenecek KDV beyan edilen dönemden sonraki dönemlere) ilişkin indirilecek KDV listesindeki alımlar için de karşıt inceleme yapılması gerektiği mütalaa edilmektedir.” denilmektedir.

Bu talep gerek idarenin, gerek ihracatçının gerekse YMM’nin iş yükünü arttırdığından iade süreç ve süresinin de uzayacağı bu yönüyle de düzenlemenin beklentilerin uzağında kaldığını ifade etmemiz gerekir.

338 Kodla talep edilen iadede de ihracat bedelinin %10’u esas alınırken, 301 Kodla talep edilen iadede yüklenilen KDV hesaplaması yapılması gerekmektedir.

Buna göre Yüklenilen KDV, iade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler, genel imal ve genel idare giderleri ile amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yapılan harcamalara ilişkin KDV’den oluşur.

2.maddesinin 5.fıkrasında; “…Öte yandan, 1  ve 15  sıra No.lu Tebliğler çerçevesinde yapılan iadelerde karşıt incelemenin kural olarak ihracat konusu mal veya hizmetin imalatçısı konumundaki alt mükelleflerin bir alt kademesine kadar yapılması zorunlu olduğu ancak, ithal edildikten sonra Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesi kapsamında ihraç edilen ürünlerde söz konusu malı ithal eden firmanın kayıtlarına inilmesinin yeterli olacağı” belirtilmiştir.

YMM Raporu ile 338- Kodla talep edilen iadede vergi daireleri tarafından sisteme yüklenilen geçmiş 24 ay içinde Karşıt İnceleme istemektedir.

Ancak, bu isteğin ne yasal bir dayanağı nede getirilen uygulamanın mantığına uygun bir tarafı vardır.

Bu tür bir istek uygulamada getiriliş amacına hizmet etmeyecek imalatçı ihracatçıların KDV iadelerini almalarını geciktirecek ve anlamsız bir hale gelecektir.

Nihayetinde 11/ 1-c kapsamında teslimde bulunan imalatçılar yüklenilen KDV hesabı yapmadıkları gibi, sadece ilgili aya ait indirilecek listeye KİT düzenleyerek KDV  iadelerini almaktadırlar.

Getirilen bu uygulama aslında 11/ 1-c ile benzeşmektedir.

Örneğin, İmalatçı X AŞ , (devreden KDV’si müsait olmak koşuluyla ve DİİB’li hammadde kullanmamış olsun, teslim KDV oranı %10) 10.000.000,00 TL’lik satışını 11/1-c kapsamında teslim ederse 1.000.000,00 TL KDV iadesi alacak, 338 Kodla iade talep ederse yine aynı şekilde ihracat bedelinin %10’u kadar 1.000.000,00 TL KDV iadesi alacaktır.

Ancak; ihraç kayıtlı teslimde yüklenilen KDV hesabı yapılmadığı için sadece o aya ilişkin indirilecek KDV ye karşıt inceleme yapılacak, 338 kodla talep ederse yüklenilen KDV hesaplanmadığı halde geriye dönük 24 aya karşıt inceleme istenmesinin hiçbir haklı gerekçesi yoktur.

Dolayısıyla iyi niyetle getirilen bu uygulama yasal ve mantıki bir dayanağı olmadığı için gereksiz yere bürokratik işlemlere sebebiyet verip, mükellef, Yeminli Mali Müşavir ile vergi dairesi arasında gereksiz sorunlar oluşturup bu uygulamayı işlemez hale getirecektir. (Ekonomim)