Her 100 liranın 33 lirası Katma Değer Vergisi’nden
Nedim Türkmen - (Sözcü)
Hazine ve Maliye Bakanlığı, ekim ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşme Raporu'nu açıkladı. Ekim ayında bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla %96.6 artarak 224 milyar 162 milyon TL'ye ve bütçe giderleri ise %133.9 artışla 307 milyar 416 milyon TL'ye yükseldi.
2022 yılı Ocak-Ekim döneminde bütçe giderleri %96.8 oranında artarken, vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre %102.3 oranında artarak 1 trilyon 829 milyar 771 milyon TL oldu. Bütçe, 2022 yılı Ekim ayında 83 milyar 254 milyon TL açık verdi. Böylece yılın ilk on ayında kümülatif bütçe açığı 128 milyar 754 milyon TL'ye çıktı. Bütçe açığı, geçen yılın aynı döneminde 78 milyar 499 milyon TL iken, 2022 yılında %64 artarak 128 milyar 754 milyon TL'ye ulaştı.
Bugün sizlere, enflasyonun etkisi ile de olsa geçen yılın aynı dönemine göre %102.3 oranında artış gösteren 10 aylık vergi tahsilat tutarlarının vergi türlerine göre dağılımı ve toplam vergi gelirleri içindeki paylarını esas alarak bir analiz yapmak istiyorum. Sonuçları gösteren tablomuz:
ADALETSİZ DOLAYLI VERGİLER TAM GAZ
Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki ağırlığının fazla olması, vergi mükellefi ile verginin yüklenicisi aynı olmadığı için adaletsizlik göstergesidir. Vergi mükellefi ile vergi yüklenicisinin aynı kişi olduğu dolaysız vergilerle yapılan vergileme daha adaletli sonuçlar doğurur. Mali güç kriterine uygun bir vergileme yapılmaktadır. Bu yüzden daha adaletli ve etkin bir vergileme politikası için dolaysız vergilerin ağırlıklı olması gerekmektedir. Avrupa Birliği ortalaması, dolaylı vergilerde %35'ler seviyesindedir.
Ülkemizde uzun yıllardır gelir vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı (%94'ü kaynakta kesinti suretiyle alınıyor) %21-22 ve Kurumlar Vergisi'nin payı ise %8-12 arasında değişmekte idi. Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi'nin payı ise %51-54 arasında yer almaktadır. Bu yılın ilk 10 ayında tablo, dolaylı vergilerde Kurumlar Vergisi lehine bozulmuş gibi. Onun dışında tablo aynı.
Tüketiciler yine vergide şampiyon. Ekim ayında tahsil edilen her 100 lira verginin 39 lirası Katma Değer Vergisi ve 23 lirası ise Özel Tüketim Vergisi'nden, ilk on ayda tablo Katma Değer Vergisi 33.34 TL ve Özel Tüketim Vergisi 17.55 lira olarak gerçekleşmiş. Gelir Vergisi'nden yapılan tahsilatın her 100 liranın 15 lirasına düşmüş olması dikkate değer.
Kur Korumalı Mevduat ile bankaların kâr rekoru kırması, Kurumlar Vergisi'nde tarihi rekoru getirdi. Kur Korumalı Mevduat uygulaması 31.12.2023'e kadar uzatıldığına göre, seneye de aynı durum gerçekleşebilir. Özellikle benzin, alkol, tütün ve motorlu araçlardan alınan Özel Tüketim Vergilerinin oransal ağırlığı, tüketicilerin tüylerinin yolunmasından vazgeçilmeyeceğini bir kez daha gösteriyor.