Devletin personel gideri 697 milyar TL’den 1 trilyon 537 milyar TL’ye çıktı
Nedim Türkmen
Hazine ve Maliye Bakanlığı, internet sitesinde 2024 yılı Ocak-Temmuz bütçe gerçekleşmelerini açıkladı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre; temmuz ayında bütçe giderleri 827 milyar 706 milyon TL, bütçe gelirleri 730 milyar 930 milyon TL olarak gerçekleşti. Bütçe dengesi temmuz ayında 96 milyar 776 milyon TL açık verdi.
Ocak-temmuz döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 5 trilyon 406 milyar 254 milyon TL, bütçe gelirleri 4 trilyon 562 milyar 295 milyon TL ve bütçe açığı 843 milyar 960 milyon TL oldu. Faiz dışı bütçe giderleri 4 trilyon 739 milyar 292 milyon TL ve faiz dışı açık ise 176 milyar 997 milyon TL olarak gerçekleşti.
Temmuz ayında vergi gelirleri 611 milyar 741 milyon TL’ye çıkarak geçen yılın aynı dönemine göre %35.8 oranında arttı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı; 2023 yılında %10.5 iken 2024 yılında %8.3 oldu. Ocak-temmuz dönemi vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre %86.4 oranında artarak 3 trilyon 825 milyar 106 milyon TL oldu. Vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %90.7 arttı.
Merkezi yönetim bütçe giderleri, Ocak-Temmuz 2023 döneminde 2 trilyon 819 milyar 416 milyon TL iken bu yılın aynı döneminde %91.8 artışla 5 trilyon 406 milyar 254 milyon TL’ye yükseldi. Böylelikle 2024 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon TL ödeneğin %48.8’i kullanılmış oldu.
Ekonomik sınıflandırma bazında bütçe gerçekleşmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
2024 yılında bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon TL ödenecekten temmuz ayında 827 milyar 706 milyon TL gider gerçekleştirilmiştir. Böylece 2024 yılı merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen ödeneğin yüzde 7.5’i temmuz ayında kullanılmış oldu.
Temmuz ayında bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre %81.6 oranında arttı. Giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2023 yılında %8.2 iken 2024 yılında %7.5 oldu. 2024 yılı Ocak-Temmuz döneminde bütçe giderleri ise geçen yılın aynı dönemine göre %91.8 oranında artmıştır.
Bu giderlerin dağılımına baktığımızda; Ocak-Temmuz 2024 döneminde yapılan her 100 TL’lik gider aşağıdaki harcama kalemlerine belirtilen yüzdeler ile dağıtılmıştır.
- Cari transferler %39
- Personel giderleri %28.3
- Faiz giderleri %12.3
- SGK devlet primi giderleri %3.5
- Mal ve hizmet alım giderleri %6.1
- Borç verme %3.3
- Sermaye giderleri %6.9
- Sermaye transferleri %0.6
Personel giderleri, söz konusu dönemde %119.7 artışla 1 trilyon 531 milyar 806 milyon TL olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin %60’ı kullanıldı.
Ocak-temmuz döneminde cari transferler %71.9 artarak 2 trilyon 105 milyar 829 milyon TL oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon TL ödeneğin %49.4’ü harcandı. Faiz giderleri %113.1 artarak 666 milyar 962 milyon TL’yi buldu.
İlk 7 aylık bütçe giderlerinde yine en önemli kalemlerin personel giderleri, cari transferler, borç verme ve faiz giderleri olduğu ortada. Yılın bitimine 5 ay süre kaldı. İlk 7 ayda yılın tamamı için öngörülen bütçe açığı rakamı olan 2 trilyon 651 milyar 937 milyon TL’nin 847 milyar 960 milyon TL’si gerçekleşmiş oldu. Yılın sonuna kadar devletin ağustos ve kasım ayında geçici vergi tahsilatı olacak. Ekonomik daralmaya bağlı olarak tüketim vergileri tahsilatında bir duraklama hatta azalma ihtimali yüksektir. Devlet personeline temmuz ayında yapılan zammın etkileri de görülmeye başlayacak ve bütçedeki personel gideri en az %20 oranında artacaktır. Çıkartılan vergi yasasının gelir etkisinin 2024 yılında çok sınırlı olacağı dikkate alındığında; tasarruf önlemlerinin 2025 yılına bırakıldığı gerçeği karşısında bütçenin yıl sonunda beklenenden daha yüksek bir açıkla bağlanacağını söyleyebiliriz.(Sözcü)