MEVZUATIN İÇİNDEN
Binek otomobillerin vergi yükü tartışmalı
Talha APAK
Başta binek otomobiller olmak üzere; kara, deniz ve hava taşıtlarından ÖTV, KDV ve MTV olmak üzere üç çeşit dolaylı vergi alınmaktadır. Bu araçların, vergisel yönden en çok tartışılanı ise binek otomobil sınıfına giren araçlardır.
Vergi çeşitleri ve vergi yükü
Vergi sistemimiz, harcama üzerinden alınan dolaylı vergi ağırlıklı olarak uygulanmaktadır. Dolaylı vergilerin başında ise, ÖTV ve KDV gelmektedir. Konumuz olan ve Türk Gümrük Tarife Cetvelinin (87.03) tarife pozisyonunda yer alan binek otomobillere uygulanan vergiler ise ÖTV, KDV ve MTV olarak sıralanabilir.
1- Özel tüketim vergisi; Her yıl oranı güncellenerek farklı silindir hacimlerine göre %80 ila %220 oranında uygulanıp aracın maliyetine ilave edilmekte.
2-Katma değer vergisi; ÖTV sonrası oluşan maliyet üzerinden %20 KDV ödenerek satın alınıp aktife alınan binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen KDV indirim konusu yapılamamakta.
3-Motorlu taşıtlar vergisi; Tüm motorlu taşıtlarda olduğu gibi binek otomobiller de silindir hacimlerine göre MTV’ye tabidir. Her yıl Ocak ve Temmuz aylarında iki taksit olmak üzere ve araç sahipliği devam ettiği sürece ödenmesi gereken bir vergidir.
Gider kısıtlaması var
Ticari işletmeler faaliyetlerini sürdürmek için özel ulaşım araçlarına ihtiyaç duyarlar. Ancak, Gelir Vergisi Genel Tebliği’ne göre, işyerinde kullanılmak üzere satın alınarak aktife alınan araçlar için, amortismanları dahil yapılan harcamaların belli bir kısmı şirket masrafı olarak kabul edilmekte olup, aşan kısmı gider olarak kabul edilmemekte.
- Binek otomobillere ilişkin 2024 yılı için geçerli olan gider kısıtlaması şartları aşağıdaki gibidir.
- Binek araç kiralanmasında gider olarak indirim konusu olabilecek aylık araç kira bedeli 2024 yılı için KDV hariç 26.000 TL’dir. 26.000 TL’nin üstü kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilmekte.
-Binek araç satın alınması durumunda gider olarak indirim konusu olabilecek ÖTV ve KDV toplam tutar 690.000 TL’dir.
-Binek araç satın alınması durumunda amortisman olarak indirim konusu olabilecek tutar ÖTV ve KDV hariç 790.000 TL’dir.
-ÖTV ve KDV’nin aracın maliyetine birlikte eklenmesi durumunda kısıt rakamı 2024 yılı için 1.500.000 TL’dir.
-İkinci el araç alındığında ise, iktisap bedeli kısıt rakamı da 2024 yılı için 1.500.000 TL’dir.
Adil olmayan vergi yükü ve tartışma söz konusu
Görüldüğü üzere; ticari işletmeler, işyerinde kullanmak üzere satın alarak aktife kaydettikleri binek otomobiller için ÖTV, KDV ve MTV adı altında üç çeşit vergi ödemekte. Vergi sistemimizde; vergi kanunları, “lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder” kavramı, objektif hüsnüniyet kuralı ve vergi adaleti dikkatte alınarak konu yıllardır eleştiri ve tartışma konusu olmakta.
-Binek otomobillerin maliyetine %80 ila %220 gibi yüksek oranda uygulanan ÖTV’den sonrası oluşan maliyete ilave %20 oranında KDV uygulanarak verginin vergisi alınmakta.
-Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen KDV, Kanunun 30/b maddesi gereği hesaplanan KDV tutarlarından (muvazaalı görülerek) indirilemeyerek maliyete konu edilmekte. Ancak, KDV’si indirim konusu yapılamayan aracın ikinci el olarak satışında %1 KDV’ye tabi tutulmakta.
-Ticari işletmeler adına kayıtlı olan binek otomobiller için ödenen ÖTV ile indirimi kabul edilmeyen KDV maliyet veya gider olarak yazılabilmekte, ancak söz konusu araçlara ilişkin yılda iki kez ödenmekte olan MTV hiçbir şekilde gider kabul edilmeyerek kanunen kabul edilmeyen gider olarak işleme tabi tutulmakta.
Tüm bunların yanı sıra; işyerinde kullanılmak üzere satın alınarak aktife alınan araçlar için, amortismanları dahil yapılan harcamaların belli bir kısmı şirket masrafı olarak kabul edilirken, aşan kısmı “gider kısıtlaması” adı altında gider olarak kabul edilmeyerek kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara alınmakta. (Dünya)