Düzeltme sonu­cu, bazı şirketlerde yüksek kâr so­nucu fazla vergi ödenirken, bazı şirketlerde ise ciddi zarar sonu­cu hiç vergi ödenmedi. Dolayısıy­la bu olağanüstü durum bazı işlet­melerin bilançolarına olumlu et­ki yaparken, bazı işletmelerde ise olumsuz etki yaptı.

Bilanço; bir şirketin veya ku­rumun mali durumunu yansıtan önemli bir mali tablodur. Varlık­lar ve kaynaklar olarak her tak­vim yılı sonu itibariyle çıkarı­lır ve bir sonraki yıl en geç Nisan ayında kesinleştirilir. En önem­lisi de bu mali tabloyla işletmenin dönem başındaki öz varlığı ve dö­nem sonundaki öz varlığı belir­lenmekte. Bilanço, sadece işlet­menin kamusal yükümlülükleri için düzenlenen bir tablo olma­yıp, aynı zamanda önemli mali ve finansal analizlerin de tek bilgi kaynağıdır. Bu anlamda yönetim, elindeki kaynaklarını en iyi şe­kilde kullanmak sorumluluğunu taşır. Bu sorumluluğun bir gereği olarak, işletmede uzmanlaşma­nın sağlanması, risklerin dağı­tılması ve iyi yönetim ilkelerinin kurulması temel amaç olmalıdır.

a) Bilançodaki varlıkların, bi­lanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterilebilmesi için, varlıklardaki değer düşük­lüklerini göstererek karşılıkla­rın ayrılması zorunludur. Dönen varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer varlıklar içinde­ki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli du­rumlarda uygun karşılıklar ay­rılmalıdır.

b) Bilançoda, duran varlık­lar grubunda yer alan maddi du­ran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çe­şitli dönem maliyetlerine yükle­mek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutar­ları ayrıca bilançoda gösterilme­lidir. Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi var­lıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıy­la, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ay­rıca bilançoda gösterilmelidir.

c) Verilen rehin, ipotek ve bi­lanço kapsamında yer almayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnotu ya da eklerinde açıkça belirtilir. Bu il­ke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir. Ay­rıca, işletmenin varlıkları ile ilgi­li toplam sigorta tutarları bilanço dipnotu ya da eklerinde açıkça gösterilmelidir.

d) Gelecek dönemlere ait ola­rak önceden tahsil edilen hası­lat ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilerek bilançoda ayrıca gösterilmelidir.

İşletme yönetimini, ortakları, borç verenleri, çalışanları, kamu mali idaresini, işletmenin tica­ri ilişkide bulunduğu kurumları ilgilendirdiğinden, yönetici bi­lançoyu okurken ayrıca şunlara da dikkat etmelidir:

-Enflasyon düzeltmesi (mu­hasebesi) kayıtları doğru yapıl­mış mıdır?

-Muhasebe hesap bakiyeleri bilançoya doğru yansımış mı?

-Kasada anlamsız nakit biri­kimi var mı? Kasa bakiyesi fiktif midir?

-Gerçekten bu kadar stok var mı? Stok bilgileri hangi veri taba­nı ve işlem kontrol sistemine da­yanıyor?

-Alacaklar neden bu kadar bi­rikmiş? Alacakların toplam sa­tışlara göre dağılımı ve ağırlığı nedir? Firma bazında biriken ala­cakların rakamı, her bir firmaya göre yapılan satışlara göre ne gibi seyir izliyor? Satış iadeleri ve is­kontolar doğru mudur? Nasıl bir seyir izliyor?

-Ortaklardan alacak ve ortak­lara borçlar, işletme işlem hacmi­ne göre yüksek midir?

-Borçlar işletmenin iş hacmi­ne göre önemli tutarlarda mı?

-Personele ve çalışılan ticari işletmelere verilen avanslar sek­töre göre ve işletme imkanlarına göre normal seviyede midir?

-Alacakların dava ve icra saf­hasında olan tutarları ne kadar­dır? Bu alacaklar için karşılık ay­rılmış mı?

-Finansman giderlerindeki artış, kullanılan kredi tutarları aynı olduğu halde neden artmış­tır?

-Satış iadeleri ve iskontoları doğru mudur? Nasıl bir seyir iz­liyor?

-Şirketin sermaye kaybı veya borca batık durumda olup olma­dığının tespiti.

Borca batıklık, konkordatoya veya iflasa götürür

Borca batıklık, şirketin aktifle­rinin borçlarını karşılayamama­sı halidir.

Finansal analize göre; aktifle­rin yabancı kaynaklar veya borç­lardan daha az olması olarak ta­nımlanmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre ise; ser­maye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının kar­şılıksız kalması, sermaye ile ka­nuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisinin zarar sebebiy­le karşılıksız kalması olarak ta­nımlanmaktadır. İcra İflas Ka­nunu’na (İİK) göre; sermaye şir­ketleri, aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden düzenlenen ara bilançoya göre borca batık du­rumda olmalarına karşılık iflas öncesi konkordatoya başvurunun ön plana çıktığı görülmektedir.

Bazı hallerde ise, alacaklıların ilgili mahkemeye başvurusu üze­rine borçlu şirket iflas kararlarıy­la karşı karşıya kalabilmektedir.

Sadece şirketin kayıtlarına de­ğil, özellikle varlıklarının rayiç de­ğerlerine de bakılmalıdır. Bu nok­tada, konusunda uzman bilirkişi­lerin görüşüne başvurulmalıdır. Şirketin mevcut kayıtları haricin­de; mahkemece varlık kalemleri­nin rayiç değerlerine ilişkin uz­man bilirkişi görüşleri ve somut olay bakımından özellik arz ede­bilecek diğer verilerin toplanma­sından sonra, bilirkişi heyetinden alınacak teknik, detaylı ve deneti­me elverişli rapor sonucuna göre borca batıklığın ilgili kanunda be­lirtilen ilkeler çerçevesinde tespi­ti ile varılacak uygun sonuca göre bir karar verilmesi gerekir.

Bilanço ve gelir tablosunun an­lamlı okunabilmesi için; her şey­den önce ekonominin hangi ko­numda olduğunun, ülke ticaret ve vergi kanunlarının ve muhasebe uygulamalarının da iyi takip edil­mesi gerekir. Böylece; bilançoyu sadece rakamsal olarak görmek yerine bu rakamların sektör, ülke ve uluslararası gelişmelerin ışığı altında ne anlam ifade ettiğinin de tespiti gerekmektedir.(Dünya)