İşsizliğin nedeni olarak pek çok faktör söylenebilir. Ancak, ekonomik döngüler, teknolojik gelişmeler, küreselleşme ve sektörel dönüşümler ana nedenler olarak ön plana çıkmaktadır.

İşsizlik, öncelikle bireyleri hem maddi hem de psikolojik olarak olumsuz etkilemektedir. Bunun dışında, tüm toplumu etkileyen aşağıdaki belirtilen ciddi sonuçları da doğurmaktadır. 

- Ekonomik büyümede yavaşlama: İşsizlik, tüketim harcamalarının azalmasına ve yatırımların durmasına neden olarak ekonomik büyümeyi yavaşlatmaktadır. 

- Sosyal gerilimler: İşsizlik, gelir eşitsizliğini artırarak sosyal gerilimleri tetikleyebilmekte, suç oranlarının artması, toplumsal huzursuzluk ve siyasi istikrarsızlık, boşanma oranlarının artması gibi sosyal sorunlara yol açabilmektedir.

İşsizlik sigortası, temel olarak işsiz kalan bireylere geçici bir gelir desteği sağlayarak yukarıda belirttiğimiz olumsuz etkileri kısmen de olsa azaltmayı amaçlamaktadır.

Bu çerçevede, işsizlik sigortası, işsiz kalan bireylere temel ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri asgari bir gelir sağlamak suretiyle iş arama sürecinde maddi sıkıntı yaşamamalarına katkı sağlamaktadır.

Yine, sosyal koruma anlamında, işsizlik sigortası, işsizliğin neden olduğu sosyal dışlanmayı önleyerek toplumsal dayanışmayı güçlendirmektedir.

Aynı zamanda işsizlik sigortası, işsizlerin tüketim harcamalarını destekleyerek ekonomik istikrara da katkı sağlamaktadır.

İş-Kur tarafından yayınlanan Kasım/2024 ayı İşsizlik Sigortası Fonu bültenine göre 30 Kasım 2024 tarihi itibariyle İşsizlik Sigortası Fonunun gelir-gider durumu aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Söz konusu bilgilere göre, İşsizlik Sigortası Fon varlığı Kasım/2024 ayı sonu itibariyle 342 milyar 185 milyon 167 bin TL’ye ulaşmıştır.

Yine, Fon bültenine göre, 2024 Kasım ayı sonu itibarıyla Fon varlığının %68,87’si tahvilde, %28,30’u mevduatta ve %2,83’ü Takasbank Para Piyasasında değerlendirildiği anlaşılmaktadır. 

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık sigorta prime esas kazançları (SGK matrahı) dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmakta, ancak, bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir.

2025 yılında işsizlik ödeneği, asgari ücrete yapılan %30 oranındaki zamla birlikte artış göstermiştir. 

İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için belirli şartların sağlanması gerekmektedir.

- Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak: Çalışanın, işsizlik maaşına hak kazanabilmesi için işten çıkarılma sebebinin kendi isteği ve kusurundan kaynaklanmamış olması gerekmektedir.

- Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak: İşten ayrılmadan önceki son 120 gün boyunca kesintisiz olarak sigortalı çalışmış olmak şarttır.

- Son üç yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak: İşsizlik maaşı alabilmek için, hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalıdır. 

- Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmak: İşten ayrıldıktan sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen veya elektronik ortamda başvurmak gerekmektedir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

süreyle verilmektedir. 

İşsizlik ödeneği başvuruları, hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İş-Kur birimine şahsen giderek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilmektedir. Genel olarak başvurular izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılmakta ve işsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak ödenmektedir. Ödemeler, İş-Kur’a bildirilen banka hesap numaraları (IBAN) aracılığıyla, kayıtlı banka hesap numarası bulunmaması durumunda ise PTTBank aracılığı ile yapılmaktadır.

- İş-Kur tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin,

- İşsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin,

- Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların,

- İş-Kur tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine rağmen devam etmeyenlerin,

- İş-Kur tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen sürede vermeyenlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir.

Sonuç olarak; İşsizlik ödeneği, işsiz kalan bireylerin maddi kayıplarını kısmen de olsa telafi etmeyi amaçlayan önemli bir destek olup, 2025 yılında işsizlik ödeneği miktarları, asgari ücrete yapılan %30 oranındaki zamla birlikte artmıştır. İşsiz kalan vatandaşların bu ödenekten yararlanabilmeleri için gerekli şartları sağlamaları ve belirtilen süreler içinde başvurularını yapmaları gerekmektedir.(Ekonomim)